User Interface หัวใจของการทำงาน
Mac OS X ได้รับการออกแบบให้มี UI (User Interface) ที่ใช้งานง่าย และเรียบง่ายแต่มีความสวยงาม สำหรับผู้ใช้งานที่เคยใช้ Windows มาก่อนจะมีประเด็นเรื่องของความคุ้นเคย โดยเฉพาะกับผู้ที่ใช้งาน Windows และคุ้นเคยกับ UI ของมันมาเป็นเวลานาน บางทีความคุ้นเคยกลายเป็นอุปสรรค ในการยอมรับระบบที่แตกต่าง แต่ผมยืนยันเลยว่า UI ของ Mac นั้นได้รับการออกแบบมา เพื่อให้เกิดความง่ายและสะดวกในการใช้งานจริงๆ
สมัยก่อนผมไม่เคยสนใจเรื่อง UI เลย จนกระทั่งมาใช้ Mac OS X จึงสนใจศึกษาเกี่ยวกับ UI เพิ่มขึ้น จึงพบว่า Mac OS X นั้นมีการออกแบบ UI โดยใส่ในการทำงานจริงเป็นอย่างมาก แม้แต่การจัดวางตำแหน่งของ Control ต่างๆในหน้าต่าง ก็มีความหมายในการใช้งานทั้งสิ้น หลายคนอาจจะไม่สังเกตแต่ถ้าศึกษาทางด้านนี้มา จะรู้เลยว่าการวางตำแหน่งของส่วนต่างๆ ใน Mac OS X จะมีเส้นนำสายตาที่ช่วยเราลดภาระในการที่ต้องมองกลับไปกลับมาในการทำงานได้ เป็นอย่างดี ปัจจุบันก็ได้นำเอาความรู้และแนวคิดในการออกแบบดังกล่าว ไปใช้กับการทำงานของตัวเอง ได้รับการตอบรับจากผู้ใช้เป็นอย่างดีเลยทีเดียว แม้ว่างานของผมจะเป็น Web Application แต่แนวคิดนั้นการออกแบบ UI ที่ดี ที่มีใน Mac OS X นั้นสามารถนำไปประยุกต์ใช้งานกันได้
ไม่เพียงแตใน่ตัวระบบเท่านั้น ตัว Application ต่างๆ ก็มีการพัฒนาโดยออกแบบตามแนวทางการออกแบบของ Apple ที่เรียกว่า Human Interface Guideline ทำให้เมื่อคุณเริ่มใช้โปรแกรมหนึ่งเป็น จะสามารถเรียนรู้เพื่อใช้โปรแกรมอื่นๆ ในระบบได้ง่ายมาก ตรงนี้ไม่ใช่ประเด็นของระบบโดยตรง แต่เป็นประเด็นเรื่องชุมชนนักพัฒนาโปรแกรมใน Mac ไม่ว่ารายใหญ่รายเล็ก ถ้าเป็นโปรแกรมที่ออกแบบมาสำหรับการใช้งานใน Mac ก็จะยึดแนวทางการออกแบบดังกล่าว มีโปรแกรมบางโปรแกรมอย่าง FileZilla เป็นโปรแกรม FTP ที่ดีมากใน Windows ตัวหนึ่ง ได้รับการ port จาก Windows ไปใช้ใน Windows ปรากฎว่าผู้ใช้ Mac ส่วนใหญ่ปฎิเสธ ในขณะที่โปรแกรม CyberDuck ที่มี UI แบบ Mac แท้ๆ (ซึ่งก็เป็น FTP ที่ดีมากเช่นเดียวกัน) ได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก
นอกจากนั้นอีกประเด็นหนึ่งของ User Interface ที่ผมชอบใน Mac OS X ก็คือเรื่องของไอเดียในการนำเสนอ ไอเดียในการสร้างการติดต่อกับผู้ใช้ที่ก่อให้เกิดประสบการณ์ในการใช้งานที่ ดี และเป็นประโยชน์กับการใช้งานจริงๆ ยกตัวอย่างเช่น Expos? ใน Mac OS X จะใช้ในการแสดงหน้าต่างงานทั้งหมดที่เปิดอยู่ โดยจะจัดการแสดงให้เราเห็นเป็น thumbnail เล็กๆ ว่าแต่ละหน้าต่างมีอะไร ทำอะไรอยู่บ้าง ฟีเจอร์หนึ่งใน Vista ที่มักจะถูกยกมาเปรียบเทียบกันเสมอก็คือ Flip 3D ซึ่งทำหน้าที่คล้ายกัน ที่แตกต่างกันก็คือแนวคิดในการนำเสนอ Flip 3D จะแสดงผลเป็นหน้าต่างขนาดย่อเอียงๆ มาเรียงซ้อนกัน แล้วก็เลือก เวลาเปิดโชว์เพื่อนในครั้งแรกทั้ง 2 อย่างได้คำว่า Wow ออกมาเหมือนกัน (แต่ Expos? มีใน Mac OS X รุ่น 10.3 มีมาตั้งแต่ปี 2003 ถ้าไปโชว์ในปี 2008 อาจจะไม่แปลกอะไรแล้ว) แต่ในการใช้งานจริง พบว่า Expos? อำนวยความสะดวกในการใช้งานจริงมากกว่า เราสามารถที่จะพบหน้าต่างที่ต้องการได้ภายในการกดปุ่มเพียงปุ่มเดียว กวาดตามอง แล้วใช้เม้าส์เลือกอีกครั้งเดียว ในขณะที่ Flip 3D นั้นถ้ามีหลายหน้าต่าง จะต้องคอยวนๆดูกว่าจะเห็นข้อมูลได้ บ่อยครั้งในการใช้งานจริงเลย ที่ฟีเจอร์นี้ไม่มีประโยชน์ กลายเป็นแค่ของเปิดโชว์เพื่อนในวันแรกๆที่ลงระบบ และเมื่อเขาใช้กันทั่วบ้านทั่วเมือง ก็ไม่มีความจำเป็นต้องเปิดอวดใครอีกแล้ว
พูดถึง Expos? ก็ทำให้นึกถึงอีกฟีเจอร์หนึ่งคือ Spaces ได้ Spaces คือการทำให้เราสามารถใช้หน้าจอเสมือน (Virtual Desktop) ในการทำงานได้มากกว่า 1 หน้าจอ อันที่จริงแนวคิดและระบบดังกล่าว ก็มีมาใน OS รุ่นก่อนหน้านี้ย้อนกันไปได้หลายต่อหลายรุ่นใน Unix เองเมื่อเราเข้าใช้ Terminal ก็สามารถกดคีย์เพื่อสลับหน้าจอการทำงานได้ ตั้งแต่ Text mode แต่ประเด็นที่ชอบมากใน Spaces ก็คือการสร้าง Interface การใช้งาน Spaces ให้ออกมาใช้งานได้สะดวกและง่าย และที่สำคัญคือเมื่อถูกนำมาใช้รวมกันกับ Expos? ก็ช่วยเสริมกันทำให้การหน้าหน้าต่างงานๆนึง ท่ามกลางหน้าต่างมากมาย ภายใต้หน้าจอเสมือนหลายหน้าจอ ทำได้ง่ายดาย และการย้ายข้ามกันไปมาระหว่างแต่ละหน้าจอเสมือน ก็ทำได้ง่ายเพียงแค่ Drag and Drop เท่านั้น
อย่าง Time Machine หรือระบบสำรองข้อมูลใน Mac OS X Leopard ไม่ใช่สิ่งใหม่ใดในโลกเลย ก่อนหน้านี้มีระบบสำรองข้อมูลมากมายออกมาแล้ว แต่สิ่งที่มันเป็นนวัตกรรมใหม่เลยก็คือแนวคิด ในการนำเสนอการใช้งานโปรแกรมสำรองข้อมูล ทำเรื่องยากให้กลายเป็นเรื่องเข้าใจและ ใช้งานง่ายสำหรับผู้ใช้โดยทั่วไป การสำรองข้อมูลไม่ใช่เรื่องของเซียนคอมพ์มือโปรเท่านั้นอีกต่อไปแล้ว Interface ถูกออกแบบมาให้ผู้ใช้สามารถย้อนเวลากลับไปยังช่วงเวลาต่างๆ จนกว่าจะพบแฟ้มข้อมูลที่ต้องการ และดึงกลับมา ได้อย่างง่ายดายไม่ต้องอาศัยความรู้ทางเทคนิคอะไรมากมาย นั่นแหละครับคือแนวคิดในการพัฒนา Interface ของ Apple และ Mac OS X
หรืออย่าง Dashboard ซึ่งเป็นส่วนนึงในระบบ Mac OS X ทำให้เราสามารถนำโปรแกรมเล็กๆ ที่เรียกว่า Widget มาใส่ไว้สำหรับเรียกใช้งานได้แบบสะดวกๆ ฟีเจอร์นี้มีมาตั้งแต่ใน Mac OS X Tiger ในส่วนของ Vista ก็มีฟีเจอร์คล้ายๆกันชื่อว่า Windows Sidebar โดยโปรแกรมเล็กๆของ Sidebar เรียกว่า Gadgets ประเด็นว่าใครออกมาก่อนหลัง ไม่ใช่เรื่องสำคัญเพราะถ้าบอกว่า Vista ลอก Mac OS X ก็จะมีคนอีกส่วนนึงบอกว่า Mac OS X ลอกมาจาก Konfabulator พอถึง ณ จุดนี้เซียน Mac แท้ๆ จะต้องทราบข้อมูลว่าก่อนหน้านั้น Mac OS มีสิ่งที่เรียกว่า Desk Accessories ออกมาก่อนตั้งแต่ในปี 1984 แล้วถกกันไปก็ถกกันไม่จบ อันที่จริงแล้วก็เป็นสิ่งที่ระบบปฎิบัติการทั่วไปในปัจจุบันพึงมีนั่นเอง ประเด็นที่น่าสนใจอยู่ที่รูปแบบการนำมาใช้งาน Dashboard ถูกออกแบบมาให้เรียกใช้งานเป็นอีก Layer ของหน้าจอ เมื่อมีการเรียกมาใช้งานโดยกดปุ่ม F12 ในขณะที่ Sidebar ก็ตามชื่อคือจะอยู่ด้านข้างของหน้าจอใช้พื้นที่ส่วนหนึ่งของจอแสดงผล Dashboard นั้นจะแยกออกจากกันเลยระหว่างการทำงานใช้งานทั่วไป Widget จะใช้พื้นที่ได้เต็มหน้าจอ ส่วน Sidebar จะใช้พื้นที่ได้เพียงส่วนหนึ่ง ในขณะเดียวกันเมื่อมีการใช้งานก็จะไปกินพื้นที่การทำงานอีกด้วย นั่นคือความแตกต่างในประเด็นของการใช้งานจริง
ก่อนจาก
นั่นคือส่วนนึงในมุมมองของผม ยังมีอีกหลายเรื่องที่เป็นรายละเอียด อย่างไรก็ตามการใช้งานต่างๆ ก็อย่างว่านะครับขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง วัตถุประสงค์ของเรื่องในครั้งนี้ก็ไม่ได้ต้องการจะบอกว่า Mac OS X ดีกว่า Windows เสียอย่างเดียว เพียงแต่ต้องการนำเสนอข้อมูลอีกมุม ให้กับผู้ใช้ที่ยังไม่ค่อยรู้จักกับเครื่อง Mac และระบบปฎิบัติการ Mac OS X โดยอิงจากมุมมองในการใช้งานจริงเป็นเวลานานพอสมควรแล้วเป็นหลัก
ซอฟท์แวร์เฉพาะทางบางอย่างก็ปฎิเสธไม่ได้ว่ามีเฉพาะรุ่นที่ทำงานใน Windows ซึ่งก็ต้องขอบคุณอานิสงส์ของการใช้ชิป Intel ที่ทำให้มีทางเลือกในการแก้ปัญหาดังกล่าวได้เพิ่มขึ้น ปัจจุบันไม่ใช่ปัญหาแล้วว่าใช้ Mac แล้วจะใช้โปรแกรมของ Windows ไม่ได้ ทางออกมีให้เลือกตั้งหลายทาง ในขณะเดียวกันซอฟท์แวร์อื่นๆ ในปัจจุบันยุคที่ Internet ครองเมือง ก็ไม่ใช่เรื่องหามาใช้งานยากเย็นอะไรแล้ว อยู่ที่ว่าเราจะรู้แหล่งสำหรับหามันหรือเปล่า สำหรับ Software ของ Mac นั้นเว็บ Apple ตรงหัวข้อ Download ก็มีการจัดหมวดหมู่ไว้เป็นอย่างดี หรือจะเป็นเว็บอย่าง Macupdate.com ก็มีโปรแกรมใหม่ๆ อัพเดตกันอยู่เรื่อยๆ วันละหลายรายการเลยทีเดียว ขณะเดียวกัน Mac ก็มีซอฟท์แวร์หลายตัวที่ทำงานได้ดี และใช้งานง่าย จนผู้ใช้ Windows หลายคนที่มาเห็นเข้า ยังอยากหันมาใช้ Mac บ้างเหมือนกันก็มี
เรื่องบางอย่างที่ผู้ใช้ Windows อาจจะขัดๆอยู่บ้างเวลาใช้ Mac ส่วนนึงเป็นเรื่องของความคุ้นชิน อีกส่วนหนึ่งเป็นเรื่องของแนวคิดในการทำงาน ทั้งสองอย่างนี้คงต้องมีการปรับจูนกันอยู่บ้างสำหรับผู้ที่ใช้ Windows จนคุ้นเคยแล้วและคิดจะเปลี่ยนมาใช้ Mac OS X ถ้าปรับได้ไม่มีปัญหาครับ จะพบว่า Mac OS X ใช้งานง่าย มี Learning Curve ที่ต้องเรียนรู้ในการใช้งานต่ำ การทำงานส่วนใหญ่จะถูกออกแบบมากับแนวคิด Just work รายละเอียดทางเทคนิคหลายๆอย่างถูกเก็บไว้เบื้องหลัง เน้นให้เกิดความง่ายและสะดวกต่อผู้ใช้งาน เพื่อให้ผู้ใช้สามารถมุ่งสมาธิไปที่การสร้างสรรผลงาน มากกว่าที่จะต้องเสียเวลาไปกับศึกษาลงรายละเอียดกับค่าปรับแต่งต่างๆเต็มไป หมด
สำหรับ Mac OS X รุ่นต่อไป Snow Leopard นั้น Apple เน้นไปที่การพัฒนาประสิทธิภาพในการทำงาน และปรับปรุงในส่วนของระบบลึกๆภายในมากเป็นพิเศษ ส่วนตัวแล้วก็ไม่ได้แปลกใจอะไรกับทิศทางดังกล่าว เพราะหากว่าด้วยเรื่องของฟีเจอร์ หรือหน้าตากราฟฟิกที่เห็นภายนอก Mac OS X ก็ยังนำหน้าอยู่เสมอ
